مقدمه
یکی از واقعیتهای موجود مساله اختلالات رفتاری در بین دانش آموزان است و خانواده نیز به عنوان مهمترین نهاد اجتماعی موثر بر تکوین شخصیت تلقی می شود و حتی این واقعیت را باید پذیرفت که اختلافات خانوادگی تاثیری بسیار سوء بر سلامت روانی کودکان و نوجوانان دارد بطوریکه نتایج مطالعات نشان می دهد افرادی که سطح بالای تعارض والدین را تجربه می کنند بطور معنی داری مشکلات بیشتری را نسبت به افرادی که تعارضات کمتری را تجربه نموده اند دارند و اختلاف در امر تربیت فرزندان می تواند زمینه ساز مشکلات رفتاری باشد (جکینز و اسمیت ، ۱۹۹۱). 

همچنین مطالعه نوابی نژاد (۱۳۷۲) نشان می دهد که مشکلات رفتاری از جمله افسردگی ، اضطراب ، کمرویی و ترس در دختران بیشتر از پسران است. باز مطالعه احدی (۱۳۷۱) نشان می دهد که دانش آموزان پسر بیشتر مرتکب بزهکاری می شوند و مطالعه مکارمی (۱۳۷۱) نیز نمایانگر آن است که روابط خانوادگی و ارتباط عاطفی والدین تاثیر معنی داری بر وضعیت تحصیلی و تربیتی کودکان و نوجوانان دارد. 

اما اینکه در شهرستان اردبیل در کدام دوره تحصیلی (راهنمایی و متوسطه) مشکلات رفتاری شیوع بیشتری دارد و از دید دست اندرکاران امر تعلیم و تربیت چه راههایی برای پیشگیری از مشکلات رفتاری کودکان و نوجوانان وجود دارد ، همچنین متغیرهای خانوادگی چون دوگانگی در امر تربیت فرزندان ، مشاجرات والدین ، جدایی والدین ، آزادی بیش از حد و طرد کودکان چه ارتباطی با مشکلات رفتاری دانش آموزان دارد سوالات مطرح شده در مطالعه حاضر بودند. 

روش کار برای پاسخ به سوالات مطالعه از دانش آموزان مشغول به تحصیل (۶۴۵۶۵ نفر) در سال تحصیلی ۸۰-۷۹ در شهرستان اردبیل ۱۶۱۰ نفر با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند ، همچنین از ۶۰۱۲ نفر کارکنان آموزش و پرورش نیز ۱۲۶ نفر با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند بطوریکه دانش آموزان به پرسشنامه محقق ساخته که عوامل خانوادگی موثر در بروز مشکلات رفتاری را می سنــجد و آزمـون هفتـاد و شـش سوالی وودورث که ۸ حالت روان شناختی را می سنجد به صورت گروهی پاسخ دادند و کارکنان آمـوزش و پـروش نیز به چک لیست روشهای پیشگیری از مشکلات رفتاری به صورت انفرادی پاسخ دادند. 

ضمناً ماهیت موضوع و اهداف مطالعه ایجاب می کرد که از روش تحقیق زمینه یابی و همبستگی استفاده شود. نتایج نتایج مطالعه نشان داد که شیوع افسردگی در میان دانش آموزان فراوانی بیشتری در مقایسه با مشکلات دیگر دارد و شیوع مشکلات رفتاری در بین دانش آموزان دوره متوسطه نسبت به دانش آموزان دوره راهنمایی بیشتر است. بین دوگانگی در امر تربیت و مشاجرات والدین به عنوان متغیرهای پیش بینی کننده با مشکلات رفتاری دانش آموزان ارتباط معنی دار وجود دارد و متغیرهایی چون پذیرش کامل و طرد کامل کودکان از جانب والدین با مشکلات رفتاری دانش آموزان ارتباط معنی داری دارد.